Update: 16/12/2024

Kilkukrotnie od osób z browarów (i to z tych pierwszoligowych browarów) czy to w ramach jakichś wywiadów na YT, czy po prostu w rozmowie słyszałem, że pierwsze dosłownie kilka, kilkanaście ocen definiuje kolejne bo ludzie się kierują wcześniejszymi ocenami i średnia się właściwie już nie zmienia.

No to stwierdziłem, że sprawdzę, na ile to jest błąd poznawczy oceniających i sugerowanie się przez nich widoczną średnią, a na ile nadinterpretacja przez wspomniane osoby z browarów tego, co zaobserwowali sobie na UT.

Poniżej więc wykresiki “przyrostowo” średniej oceny kilkudziesięciu piw (wybrane te, dla których mam szczegółowe dane, które są dość nowe – pierwszy czkn w 2024, które są popularne i zadbane, żeby maks 3 piwa z browaru). Przyrostowość średniej oznacza, że jest liczona dla każdego piwa po każdym kolejnym czekinie. Na wykresach co prawda nie nanosiłem kompletu punktów, tylko “momenty w czasie” zgodne z kolejnymi potęgami dwójki, czyli każdy kolejny punkt to podwojenie liczby ocen.

No i z samych wykresów można by radośnie oznajmić, że Ci różni piwowarzy mieli świętą rację. Niemniej to by było kapkę za szybko. Więc zdając sobie sprawę, że możliwe, że po prostu ludzie na UT oceniają zgodnie z jakimśtam rozkładem, pewnie normalnym z maksimum w ocenie, która koreluje z ogólnym odbiorem piwa, stwierdziłem, że wyliczę współczynnik autokorelacji. Nie wgłębiam się w statystyczne metody, niemniej to najczęściej stosowana metoda w tego typu sytuacjach. No i kurde trochę wyszło na to, że jednak kierowanie się wcześniejszymi ocenami ma najwyżej marginalny wpływ na ocenę. Współczynniki autokorelacji jak widać wahają się od -0.015 do +0.202. To mało, na opisowo te liczby pasują do 3 przedziałów:

  • Brak korelacji – 2 piwa
  • Korelacja szczątkowa – 22 piwa (w tym dwa z korelacją ujemną!)
  • Bardzo niska korelacja – 19 piw
  • Pozostałe określenia (korelacje: niska, średnia, wysoka i bardzo wysoka) – 0 piw

UWAGA: losowe wymieszanie kolejności czekinowania daje podobne rezultaty, ba, niekiedy nawet przypadkiem dające wyższe wartości współczynnika autokorelacji.

Wniosek? Wygląda na to, że błąd poznawczy jest bardziej po stronie browarów i piwowarów a nie po stronie oceniających. Acz możliwe, że sobie jeszcze temat pozgłębiam, bo inne podejścia też możliwe 🙂

A poniżej wykresiki dla konkretnych piw, kolejność wykresów wg widocznego w nawiasie współczynnika autokorelacji. Warto pamiętać, że oceniając piwo które jeszcze nie ma 10 ocen (a więc pierwsze 4 widoczne na wykresie punkty) oceniający nie widzi średniej.

[EDIT] bawiłem się jeszcze innymi parametrami i sposobami wyliczania autokorelacji. Ten przedstawiony wygląda na przesadnie optymistyczny – w większości innych wychodzą odwrotne korelacje, albo nie wychodzą poza “szczątkowe”… więc we wniosku można zmienić “błąd poznawczy jest bardziej po stronie browarów i piwowarów” na “błąd poznawczy jest po stronie browarów i piwowarów” – bez “bardziej”, bo wygląda na to, że całkowicie.

[EDIT2] uzupełnienie tutaj: https://rami.pl/wplyw-zastanej-sredniej-piwa-na-ocene-ut-uzupelnienie/